Reuters haber ajansı, Türkiye’yle ilgili tahlil haberinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’yi Batılı müttefiklerinden uzaklaştırdıktan sonra taktik değiştirerek Amerika’yı şad edecek, Rusya’yı ise üzecek adımlar attığını kaydetti. Ajans, Erdoğan’ın bu istikamet değişikliğinin hedefinin kısmen Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik zorlukları hafifletmek ve yabancı yatırımları körüklemek olduğu yorumu yaptı.
Habere nazaran dış siyasetteki değişim, yine cumhurbaşkanı seçilmesinden altı hafta sonra Erdoğan’ın yaptığı geniş kapsamlı ayarlamaların bir kesimi. Erdoğan’ın iktisatta de istikamet değişimine giderek Türkiye’de enflasyonun kontroldan çıkmasının ve liranın bedelinin düşmesinin sorumlusu olarak görülen olağandışı mali siyasetleri geri çevirdiği gözleniyor.
Erdoğan’ın Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile olan bağları, Türkiye’nin klâsik müttefikleri olan Batılı ülkelerle olan münasebetlerde uzun yıllardır bir yük olarak algılanıyor. Erdoğan’ın giderek daha çok otoriterleşmesi üzere erkenlerin yarattığı dertler da Batı’yla olan ilgileri olumsuz etkiliyor.
Batı’nın Türkiye’ye karşı daha yumuşak bir tutum takınması, Ankara’nın geçen hafta Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin Türkiye’de bulunan beş Azov Taburu askeriyle birlikte ülkesine dönmesine müsaade verilmesi sonrasında Moskova’dan gelen sert reaksiyonla tezat oluşturdu.
Azov Taburu kumandanlarının Ukrayna’ya gitmelerine müsaade verilmesini tutuklu takası mutabakatının ihlali olarak niteleyen ve kınayan Rusya, Ankara’nın bu kumandanları Türkiye’de tutma kelamı verdiğini, karar değişikliği konusunda bilgilendirilmediğini kaydetti.
Düşünde kuruluşu Chatham House’dan Galip Dalay, “Türk-Rus bağlantısının fazla ileri gittiği biçiminde son yıllarda bir algı oluşmuştu. Son gelişmeler açık bir tekrar dengelenme olduğunu gösteriyor” dedi.
Dalay, ana motivasyonlardan birinin Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik külfetlerden çıkma ve yabancı yatırımları yine canlandırma uğraşı olduğunu kaydetti ve Batı’yla olan gerilmiş alakaların ekonomiyi ve yatırım akışını olumsuz etkilediğini belirtti.
Türkiye Körfez Arap yatırımlarını kendine çekmeye başlamış olsa da daha fazlasına gereksinim olduğunu söyleyen Dalay, “Türkiye, Türk-Rus münasebetlerinin ağır hasar almasını istemiyor, fakat bunun (Azov Taburu kumandanlarının Ukrayna’ya geri dönmesine müsaade verilmesi) bağlar üzerinde bir tesiri olması kaçınılmaz. Erdoğan, seçimden sonra kendisine daha fazla hareket alanı açıldığını hissediyor” formunda konuştu.
Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı, hususa ait görüş bildirmesi talebini karşılıksız bıraktı.
Ankara’nın İsveç’in NATO üyeliğine yeşil ışık yakmasından bir gün sonra Washington, Kongre’yle yapılacak müracaatlar çerçevesinde F-16 savaş uçaklarının satışında gelişme sağlanması için adım atacağını bildirdi. Türkiye, 2021 yılı Ekim ayında F-16 savaş uçağı ve mevcut uçakları için yaklaşık 80 modernizasyon kiti satın almak istediğini bildirmişti.
Ancak hem Türk yetkililer hem de Biden idaresi, Ankara’nın İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesiyle F-16 satışının birbiriyle irtibatlı olduğu argümanını reddetti.
Reuters’a konuşan üst seviye bir Türk yetkili, Türkiye’nin Batı’yla bağlantılarını düzgünleştirirken Rusya’yla olan bağlarına ziyan vermeyeceğini belirtti ve Batı’nın Türkiye’yi mali gereksinimlerini karşılamada desteklemesi gerektiğini söyledi.
Erdoğan’ın Rusya Cumhurbaşkanı Putin ile olan bağları, Ukrayna’daki savaşa ait diplomaside rol oynamış ve Erdoğan, Ukrayna’nın Karadeniz’deki limanlarından tahıl eserlerini inançlı biçimde ihraç etmesi için muahedeye varılmasını sağlamıştı.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, şu anda muahedenin yenilenmesi için Putin ve Erdoğan ortasında bir görüşme yapılmasına ait plan olmadığını, Putin’in ne vakit Türkiye’yi ziyaret edeceğinin de bilinmediğini söyledi.
Ankara, Erdoğan’ın Batılı ülkelerin Ukrayna işgali nedeniyle Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara katılmayı reddetmesi nedeniyle Moskova açısından kıymetli bir pozisyonda. İki ülke ortasındaki tarifeli uçak seferlerine devam edildiği bu periyotta Türkiye, Rus doğalgazının da değerli bir alıcısı.
Moskova da ticaret ortağı ve turizm gelirinin büyük bir kaynağı olarak Ankara için değer taşıyor.
Moskova, Mayıs ayındaki Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde 4 milyar dolarlık doğalgaz faturasını erteleyerek kıymet kaybeden Türk Lirası üzerindeki baskının azaltılmasına yardımcı olmuştu.
“Pembe gözlükler”
Kremlin, “tüm uyuşmazlıklara rağmen” Türkiye ile olan münasebetleri geliştirme niyetinde olduğunu kaydetti.
Kremlin Sözcüsü Peskov, “Türkiye Batı’ya yönelebilir, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Batı’ya güçlü yönelmeler olduğunu biliyoruz, bu yönelmelerin hafiflediği periyotlar de var” dedi.
Kremlin: “Türkiye AB üyeliğine pembe gözlükle bakmamalı”
Peskov, kelamlarına, “Ancak şunu da biliyoruz, Türkiye’yi hiç kimse Avrupa’da görmek istemiyor, Avrupalılar’ı kastediyorum. Türk ortaklarımız pembe gözlük takmamalı” sözleriyle devam etti.
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne katılma planı, üyelik müzakerelerinin başlatıldığı 2005 yılından sonra uzun yıllar boyunca rafa kaldırılmıştı. 2009 yılında Kıbrıs Rum İdaresi, Türkiye’nin AB müzakerelerinin modülü olan 35 başlığın altısını engellemişti.
Uzmanlar, demokrasi ve öteki alanlarda ilerleme kaydedilmesine bağlı olan üyeliğin uzak bir ihtimal olarak kalmasına karşın Erdoğan’ın Türk vatandaşları için vizesiz seyahat dışında AB ile daha yakın ticaret alakaları de istediği görüşünde.
Birçok Avrupa hükümeti, Türkiye’nin AB müzakere sürecinin canlanması konusunda fazla isteklilik göstermiyor.
Özyeğin Üniversitesi’nden milletlerarası ilgiler profesörü Cihan Balta, “Türkiye, Avrupa Birliği’nin ekonomik güzelleşmede rol oynamasını istiyor. ‘Türkiye-AB münasebetlerini yine canlandıralım’ demek, bunu dolaylı biçimde söz etmektir” formunda konuşuyor.
Voa
