Küçük bir termosta ABD’den Türkiye’ye getirilen embriyolardan doğan ve 1 yaşına basan yüksek et verimli “Beefmaster” danalar, yeni spermalar ve embriyolarla ülke genelinde yaygınlaştırılmak için envantere alındı.
Etçi sığırların en verimlileri ortasında yer alan “Limuzin”lerle Polonya’da melezlenen ve günde yaklaşık 2,5 kilograma kadar besi artışı görülen Güney Teksas sığır ırk “Beefmaster”ların embriyoları, ABD’den Türkiye’ye küçük bir termosta getirildi.
Türkiye’de birinci kere Kars Kafkas Üniversitesindeki transferle doğan buzağılar 1 yaşına bastı.
Kars’taki kuvvetli kış şartlarında hiçbir hastalığa yakalanmayan ve günde yaklaşık 2,5 kilogram aldıkları için adeta yüksek et deposu olarak tanım edilen “Beefmaster” ırkı 3 dana, on binlerce doz sperma ve yüzlerce doz embriyo elde etmek hedefiyle, Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı TAGEM ve TİGEM’e teslim edildi.
Türkiye’de bir ilk
Kars Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yapay Tohumlama Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yavuz Öztürkler, AA muhabirine, “canlı damızlık sığırın yalnızca embriyoları getirilerek yeni bir sığır ırkının çekirdek kümesini oluşturma” yolunun Türkiye’de birinci olduğunu söyledi.
Yedi günlük hücresel kademedeki embriyoların termosta, sıvı azotun içerisinde Türkiye’ye getirildiğini, taşıyıcı olacak ineklerin rahimlerini de embriyolar için hazırladıklarını anlatan Öztürkler, Avrupa’da Beefmaster ırkı hayvanlar üzerine çalışan birtakım ülkeler bulunduğunu lakin Asya’da yakın vakte kadar yalnızca Tayland’da bu çalışmaların yapıldığını kaydetti.
Beefmaster ırkı güçlü iklim şartlarına karşı dayanıklı
Öztürkler, şöyle devam etti:
“Asya’da ikinci, Avrupa’da şu anda biz Polonya, İtalya, Avusturya, İrlanda ve Bulgaristan’dan sonra altıncıyız. Avrupa bu ırkı benimsedi, zira hastalıklara ve her kuvvetli iklime güçlü Beefmaster sığırları. Yarısını Asya kökenli Brahman ırkı, öteki yarısını ise meşhur Shorthorn ve Hereford ırkları oluşturuyor. 1908’de ABD’de sığır portföyüne kaydedilen Beefmaster, 1954’te Amerika’nın 4 tanınan sığırı ortasına girmiş ve yemden yararlanma yeteneğinde Amerika’da 18 sığır ırkı ortasında 2. sırada yer almıştır. Türkiye’ye birinci defa ABD Teksas’tan getirilen Beefmaster ırkına ilişkin embriyolardan şu ana kadar 7 sağlıklı doğum meydana geldi. Son parti transferlerden de gebelikler bekliyoruz. Şu anda transferler bitti. Transfer ettiğimiz embriyolardan birinci doğumlar geçen yıl olmuştu. Kafkas Gülü, Anadolu ve Sarp ismini verdiğimiz 3 buzağımız 1 yaşına bastı. 4 yeni doğumla ve yolda olanlarla birlikte bir çekirdek sürümüz oluştu.”
Son bir yılda bu ırka yönelik müşahedelerini anlatan Öztürkler, “Küçük doğdular lakin süratli büyüdüler ve besi performansları başka ırklara nazaran çok yüksek.” dedi.
Diğer ırklara oranla yüzde 95 daha yüksek doğruğanlığa sahip
Diğer ırklara nazaran bu ırkın yüzde 95 üzere yüksek doğurganlığa sahip olduğunu, üstün genetik özelliklerini yüzde 63 oranında yavrularına geçirebildiğini tabir eden Öztürkler, “Lezzetli et kaynağı ve yüksek randıman et artışı, hastalıklara sağlam olması da öteki kıymetli avantajları.” diye konuştu.
Bu embriyolardan doğan buzağıların kışı Kars’ta geçirmelerine karşın soğuk havalarda hiçbir formda hastalanmadıklarını aktaran Öztürkler, “Bunlara ek olarak uysal, beşere yakın ve etrafa süratli ahenk yetenekleri bizi çok etkiledi açıkçası. Birinci evvel kuşkuluyduk, tereddütlüydük. Ancak şu anda görüyoruz ki güzel bir iş ortaya çıkmış. Kendi mahallî ırklarımızın saflığını koruyarak ilerde yeni denemeler yapmayı planlıyoruz. Türkiye’de canlı damızlık stoku olmadan kat kat ucuza mal olan embriyo transfer teknolojisi ile ülkemizde hastalıklara sağlam, Kars şartlarına ahenk sağlayan, ülkemizin öteki bölgelerinde de birebir ahengi sağlaması beklenen değerli bir sığır ırkı çok ucuza ülkemiz şartlarında birinci kere üretilmiş oldu.” değerlendirmesinde bulundu.
Yaptıkları bilimsel çalışmayla canlı hayvan damızlığının ithalatı yerine embriyo transferini yaparak gebelik sağlamanın yüzde 100’e yakın ekonomik getiri sağlayabileceğine işaret eden Öztürkler, “Şu anda et fiyatlarının yükselişe geçtiği de bilinen bir gerçek. O vakit asgarî masraflarla azamî faydayı nasıl elde edebiliriz? Kırmızı et randımanı fazla olan hayvanlarımızın popülasyonunu nasıl arttırabiliriz? Kıymetli genetiğe sahip bu embriyoları alıp nasıl çoğaltabiliriz? Yürüttüğümüz bu proje bu maksatlara hizmet ediyor.” dedi.
Prof. Dr. Yavuz Öztürkler, her şey yolunda giderse “Beefmaster” erkek sığırdan yılda en az 15 bin doz sperma alınabileceğini, 5 yılda bu sayının 75 bin doza, iki sığırdan da 150 bin doza ulaşabileceğini belirtti.
Gen tahlili yapılmış damızlık bir spermanın maliyetinin 5-15 dolar ortasında olduğunu lisana getiren Öztürkler, “Sadece 5 dolardan hesaplarsanız yılda 750 bin dolar, 5 yılda da 3 milyon 750 bin dolar yapacaktır. Öte yandan 500 bin hayvanın bu embriyolarda tohumlandığını ve hayvan başına 50 kilogram fazla et ortaya çıkması halinde, 500 bin hayvan için yıllık et üretimindeki artışın 25 milyon kilogram dolayında olmasını öngörüyoruz. Bunun da iktisada büyük katkısı olacaktır.” diye konuştu.
Öztürkler, global ısınmayla besin fiyatlarındaki artışa dikkati çekerek, bu açıdan da verimli et üretimine imkan sağlayan sığır ırklarının yetiştirilmesinin değerini vurguladı.
Öztürkler, bu teknikle yetiştirilen danaların Tarım ve Orman Bakanlığının sığır portföyüne eklenmesi ile değerli evre kaydedildiğini belirterek, şöyle devam etti:
“Üniversitemizde bir prensip imza atılarak ana-babası ülkemizde ve Asya kıtasında olmayan (Tayland hariç) tanınan bir sığır ırkının embriyolarının kendi sığır ırklarımıza nakli ile verimli bir sığır ırkının çekirdek sürüsü oluşturulması sağlandı. Doğan buzağılar 10 binlerce doz sperma ve yüzlerce doz embriyo elde etmek için, ülke genelinde yaygın olarak faydalanılması için Tarım ve Orman Bakanlığının TAGEM ve TIGEM isimli değerli alt kuruluşlarına devredildi. Üniversitemizde yapılan bilimsel ekonomik bir tahlilde canlı hayvan ithalatına nazaran yarı yarıya bir maliyet avantajı elde edilebileceği tespit edilmiştir.”
