TÜİK, Gelir Dağılım İstatistikleri, 2022 yılı verilerini yayınladı.
Gelir dağılımı verilerine göre, ülkedeki toplam gelirden en yüksek payı alan yüzde 20’nin payı artarken, en düşük geliri alan yüzde 20’nin payı azaldı.
TÜİK’in son araştırmasına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir geliri en yüksek yüzde 20’lik grubun toplam gelir içindeki payı bir önceki yıla göre 1,3 puan artarak yüzde 48,0’e ulaşırken, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun payı ise yüzde 1,3 arttı. Bir önceki yıla göre yüzde 1,3 puan. Grubun payı 0,1 puan azalarak yüzde 6,0 oldu.
En yüksek gelire sahip yüzde 20’lik grup, 2006’da TÜİK veri seti için yüzde 48,4 aldı. İlerleyen yıllarda payı azalma eğilimi gösteren yüzde 20’lik kesim, 2022’de toplam gelirden yüzde 48’lik payla 16 yıl sonra en yüksek payı aldı.
TÜİK, Gelir Dağılım İstatistiklerinin hesaplandığı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nın 2022 sonuçlarına ilişkin gelir bilgilerinin bir önceki takvim yılı olan 2021’e ait olduğunu bildirdi. Gelir hesaplamalarında; Eşdeğer hane geliri, hane gelirleri, hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak harcanabilir gelire dönüştürülür.
Gini katsayısı tahmini 0.415
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden biri olan Gini katsayısı sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımındaki eşitliği ifade etmekte, bire yaklaştıkça gelir dağılımını bozmaktadır. Gini katsayısının hesaplanmasında, hane ve bireylerin yıllık gelirlerinin toplamından, gelir referans döneminde ödenen vergiler ile diğer hanehalkı veya kişilere yapılan düzenli transferler düşüldükten sonra bulunan hanehalkı kullanılabilir geliri kullanılmaktadır.
Önceki yıllarda eşdeğer hanehalkı kullanılabilir geliri üzerinden hesaplanan Gini katsayısı; Sosyal transferlerin gelir dağılımı üzerindeki etkisini görebilmek için, tüm sosyal yardımlar hariç ve emekli aylığı ve dul maaşı dahil diğer tüm sosyal transferler hariç olmak üzere iki farklı yöntem ayrı ayrı hesaplanmıştır.
Son yapılan araştırmanın sonuçlarına göre Gini katsayısı bir önceki yıla göre 0,014 puan artarak 0,415 olarak tahmin edildi. Gini katsayısı, tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda 0,487, emekliler ve ölüm aylığı dahil diğer tüm sosyal transfer gelirleri hariç tutulduğunda 0,423 olarak tahmin edilmiştir.
Toplumun en yüksek gelirli yüzde 20’lik kesiminin en düşük gelirli yüzde 20’lik kesimin payına oranı olarak hesaplanan P80/P20 oranı 7,6’dan 7,9’a, en yüksek gelir. En az paya sahip olanların yüzde 10’luk kısmının kazandığı gelirin kazanılan gelire oranı olarak hesaplanan P90/P10 oranı 13,7’den 14,2’ye yükseldi.
Ortalama hanehalkı yıllık geliri 98 bin 416 lira
2022 yılı anket sonuçlarına göre Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri yüzde 28,3 artarak 98 bin 416 TL oldu.
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir gelirinde en yüksek geliri bir önceki yıla göre 13 bin 257 TL artışla 62 bin 554 TL ile tek kişilik haneler elde etti.
Çekirdek aile olmayan birden fazla kişiden oluşan hanelerin yıllık ortalama eşdeğer kullanılabilir hane geliri 60 bin 696 TL olurken, tek çekirdek aileden oluşan hanelerde bu değer 49 bin 902 oldu.
Yıllık ortalama eşdeğer kullanılabilir hane geliri en düşük olan hane tipi en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan 36.210 TL oldu.
Maaş ve ücret gelirleri en yüksek payı aldı
Toplam gelirler içinde yüzde 46,2 ile en yüksek paya sahip olan maaş ve ücret gelirleri, bir önceki yıla göre 0,9 puan azaldı. Bir önceki yıla göre yüzde 21,0 ile 3,5 puan artan girişimci gelirleri ikinci sırada yer alırken, bir önceki yıla göre 3,7 puan azalan sosyal transfer gelirleri ise yüzde 20,2 ile üçüncü sırada yer aldı.
Girişimcilerin gelirleri içinde tarımsal gelirin payı yüzde 19,8 olurken, sosyal transferlerde emekli ve ölüm aylığının payı yüzde 89,8 oldu.
En yüksek ortalama yıllık temel gelir 220 bin lira ile işverenlerin oldu.
Yıllık ortalama asıl iş gelirleri ise işverenler için 220 bin 482 TL, kendi hesabına çalışanlar için 58 bin 697 TL, ücretliler için 56 bin 899 TL ve yevmiyeliler için 25 bin 632 TL olarak hesaplandı. Bir önceki yıla göre en yüksek artış %61,8 ile işverenlerde, en düşük artış ise %21,5 ile ücretlilerde oldu.
En düşük gelire sahip yüzde 10’un yüzde 70,5’i aynı kaldı, yüzde 29,4’ü daha da yoksullaştı
Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması bir panel çalışması olduğu için bu yıl ilk kez geçiş istatistikleri üretildi.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir gelirine göre sıralanan yüzde 10’luk gelir gruplarına göre bireylerin yüzde geçişleri bir önceki yıla göre incelendiğinde; 2022 yılında ilk yüzde 10’luk grupta yer alan bireylerin yüzde 55,4’ünün, son yüzde 10’luk grupta yer alan bireylerin ise yüzde 70,5’inin gelir grubu bir önceki yıla göre değişmedi. Son yüzde 10’luk grupta yer alan bireylerin yüzde 21,1’i bir gelir grubunda, yüzde 8,3’ü birden fazla gelir grubunda düştü.
En zengin yüzde 23 daha zengin oldu
Ayrıca 2021’de ilk yüzde 10’luk grupta yer alan bireylerin yüzde 23,7’sinin gelir grubu 2022’de birden fazla arttı.
En yüksek gelir İstanbul’da, en düşük ise Van, Muş, Bitlis ve Hakkari’de
Son araştırma sonuçlarına göre Türkiye’de yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir kullanılabilir geliri 2022 yılında 48 bin 642 TL olurken, İBBS 2. Düzey bölgelerinin en yüksek olduğu bölge 69 bin 904 TL ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu. . Bu bölgeyi 59 bin 798 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 59 bin 272 TL ile TR31 (İzmir) bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir geliri ise 23 bin 063 TL ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.
